Als je weinig geld hebt, heb je niet te kiezen. Verhuizen van krot naar krot is de realiteit van veel alleenstaande ouders in armoede. Om hen te helpen een stabiele, betaalbare en degelijke woning te vinden én te behouden slaan de armoedevereniging Mensen voor Mensen in Aalst en het Sociaal Verhuurkantoor Zuid-Oost-Vlaanderen de handen in elkaar met het project (T)huis gezocht.
In het huisje waar Tessa met haar twee kinderen woont, vallen de tegels van de muur omdat het er te vochtig is. “Maar het regent niet binnen, de schimmel staat niet hoog en dik op de muren, zoals in onze vorige woning, we hebben warm water. En we hebben een tuintje.” Als je weinig geld hebt, heb je niet te kiezen. “Je moet altijd iets opofferen, ruimte of woonkwaliteit.”
Het is vechten aan de onderkant van de huurladder. Des te meer als je ook nog eens een alleenstaande ouder met kinderen bent die het niet breed heeft. Een betaalbare en degelijke woning vinden is dan als zoeken naar een naald in een hooiberg. De wachtlijsten voor sociale woningen zijn ontmoedigend lang. Gezinnen waar meer dan de helft van het inkomen opgaat aan de huur van een ongezonde woning zijn legio.
“Toch schakel je de wooninspectie niet in”, gaat Tessa verder. “Want wat als het onbewoonbaar verklaard wordt? Dan sta ik op straat. Wat als ze dan mijn kinderen afpakken?” Dus zwijg je, ook als je zoontje niet enkele meters kan lopen zonder naar adem te happen door de ongezonde lucht in huis. Huren in dat segment is bovendien onvoorspelbaar. “De kinderen van de overleden eigenaar verkopen het huis plots of de woning wordt onbewoonbaar verklaard. Je verhuist veel, van krot naar krot.”
Echte thuis vinden
Carline De Clercq van Mensen voor Mensen is maar wat vertrouwd met verhalen zoals dat van Tessa. Deze vereniging waar armen het woord nemen werkt op een structurele manier rond thema’s die mensen in kansarmoede zelf aanbrengen. Een daarvan is wonen. “Wij willen mensen ondersteunen om sneller iets betaalbaars en deftigs te huren in Aalst. Maar wij botsen daarbij op dezelfde drempels als zij. Met de crisis op de private en de sociale huurmarkt zijn sociale verhuurkantoren de enige snelle oplossing voor deze doelgroep.”
De oproep voor projecten voor alleenstaande ouders van het Kansarmoedefonds was voor Mensen voor Mensen een kans om samen te werken met het Sociaal Verhuurkantoor Zuid-Oost-Vlaanderen, dat in 21 gemeenten in die regio actief is. Het doel: meer betaalbare kwalitatieve woningen en appartementen inhuren om door te verhuren aan alleenstaande ouders, en deze ouders ondersteunen zodat ze een echte thuis vinden, waar ze voor langere tijd kunnen blijven, wortelen, een netwerk uitbouwen.
Verhuurders vinden
Met de steun van het Kinderarmoedefonds zet het Sociaal Verhuurkantoor Zuid-Oost-Vlaanderen een communicatiecampagne op om sociale verhuur via deze weg te promoten en om prospectie van woningen te doen. “We hebben nu 700 woningen en een wachtlijst van 4.500 gezinnen”, zegt Lieve DeSmet van Sociaal Verhuurkantoor Oost-Vlaanderen. We werken met een puntensysteem, waarbij woonnood en inkomen mee de plaats op de wachtlijst bepalen. Maandelijks helpen wij gemiddeld 15 gezinnen aan een woning en er komen jaarlijks zowat 100 woningen bij, maar dat is onvoldoende om iedereen op de wachtlijst te helpen.”
“Voor dit project willen we bijkomende woningen, met voldoende leefruimte, realiseren voor alleenstaande ouders”, gaat Lieve DeSmet verder. “Er is een groot potentieel van verhuurders die nog niet op de hoogte zijn van de voordelen van deze formule.” In tegenstelling tot sociale huisvestingsmaatschappijen en hun sociale huurwoningen kan het aanbod via een sociaal verhuurkantoor sneller aangroeien. “Bij een sociaal verhuurkantoor kan een pand in zes weken verhuurklaar gemaakt worden.”
Drempels wegnemen
Alleenstaande ouders die via dit project een huurwoning toegewezen krijgen, worden ondersteund. Het sociaal verhuurkantoor helpt nieuwe huurders met de praktische en de administratieve kant, zoals de inschrijvingsbundel of de aanvraag voor de huurwaarborg bij OCMW of Vlaams Woningfonds. Door die praktische begeleiding valt al een aantal drempels weg die mensen in armoede die willen huren parten spelen.
Veel eigenaars zijn bijvoorbeeld niet tuk op een huurwaarborg die is geregeld via het OCMW, of op een huurder met een uitkering. Ook een niet-Vlaamse naam of een huidskleur die wat donkerder is, doet sommige deuren dichtgaan. Tessa’s dochter heeft, via haar vader, Afrikaanse roots. “Als ik met haar huizen bezoek, zijn er huisbazen die zeggen dat ze bang zijn dat het dan ‘vol Afrikanen’ gaat zitten.”
Ondersteuning op maat
De vertrouwenspersoon van Mensen voor Mensen kijkt samen met de alleenstaande ouder wat er allemaal nodig is om de overgang naar de woning via het Sociaal Verhuurkantoor vlot te laten verlopen. “Hij of zij helpt met de vragen die huurders niet durven te stellen, met de drempels die nog wegwerkt moeten worden. Is er een stabieler inkomen nodig? Een crèche voor kinderen? Een school? Ze bekijken samen wat het gezin nodig heeft en zijn de brug naar andere diensten die perspectief kunnen bieden”, zegt De Clercq.
Ze leiden ook toe naar de basiswerking van Mensen voor Mensen. “We willen dat gezinnen aansluiting vinden bij de bredere samenleving via onze werking. We verbreden hun netwerk, we zijn een veilige haven waar ze hun vragen kunnen stellen zonder vreemd aangekeken te voelen, zonder het gevoel te hebben dat er geoordeeld wordt. Een plek waar ze zichzelf kunnen zijn en hun zelfvertrouwen opbouwen.”
Wereld opentrekken
Mensen voor Mensen is een plek waar het isolement doorbroken wordt. Want de impact van armoede is zoveel groter dan de rekeningen niet kunnen betalen. “De schaamte duwt je ook in het isolement, en houdt dat mee in stand”, zegt Carline De Clercq. “Je wil niet dat mensen bij jou over de vloer komen en zien hoe je moet wonen. Maar als dat wederzijdse wegvalt, verwatert het contact.” Je wereld wordt heel klein.
Tessa belandde eerst bij Mensen voor Mensen voor haar dochter – de vereniging heeft een spelotheek. Ze ontmoette er gelijkgestemden “die de impact van armoede beter kunnen inschatten”, ze ging er vrijwilligerswerk doen. Ondertussen volgt ze de opleiding tot ervaringsdeskundige. “Ik krijg meer zelfvertrouwen. Ik voel dat mijn mening, mijn stem, ook iets waard is.” Haar wereld trok opnieuw open.
Wantrouwen overwinnen
Naast de bezoekjes van de vertrouwenspersoon van Mensen voor Mensen springt bij de nieuwe huurders van het project op regelmatige tijdstippen ook een medewerker van het Sociaal Verhuurkantoor binnen om te kijken of het gezin vragen of klachten heeft. Is de energiefactuur duidelijk, zijn er technische problemen, hebben ze een vraag over huursubsidies? “Sommige huurders moet je ook leren hoe je zorg draagt voor een appartement om zo de waarde van de woning te behouden”, zegt Lieve DeSmet.
“Het is belangrijk om bij die huisbezoeken, van het sociaal verhuurkantoor en van ons, langzaam het vertrouwen op te bouwen en te investeren in de vertrouwensband”, zegt Carline De Clercq. “Het kan lang duren voor mensen je binnenlaten, voor ze met jou willen praten.” “Je voelt je kwetsbaar”, legt Tessa uit. “Je hebt geen zelfrespect meer. Je voelt je aan de kant geschoven. Je bent bang voor de bril van die bezoekers. Waarom denken die dat ik mijn woning niet kan onderhouden? Waarom bemoeien die zich met mijn thuis?”
Mensen voor Mensen mikt daarom op termijn op een duo van een professionele medewerker en een ervaringsdeskundige. Iemand die de leefwereld van mensen in armoede kent. “Het is belangrijk om deze huurders gerust te stellen”, besluit Lieve DeSmet. “We gaan niet met het vingertje zwaaien. Via de woonondersteuning willen we samen met hen kijken wat wij kunnen betekenen en hoe we hen zo kunnen omkaderen dat ze kunnen blijven.”
https://www.kbs-frb.be/nl/thuis-gezocht-samen-op-weg-naar-duurzame-woon-en-levenskwaliteit-voormet-kwetsbare-eenoudergezinnen