Ondanks de armoedeval zijn kwetsbare alleenstaande ouders beter af aan het werk. Eén mogelijke drempel naar een opleiding en een baan voor ouders met jonge kinderen is het gebrek aan kinderopvang. Welzijnsregio Noord-Limburg, Gezinsbond en Syntra PXL richtten daarom Opvangnet op, dat deze drempel met de grond gelijkmaakt.
Met zijn vijven zitten ze op een rijtje, geduldig te wachten tot onthaalouder Lotte hun groentepapje voorzet. Eentje zit ontroostbaar te snikken – het verdriet van een peuter die zijn eerste dag in de opvang doorworstelt. Luke, helemaal links in het rijtje, heeft het allemaal al gezien. Hij komt nu al zes maanden naar ’t Vliegertje in Pelt.
Waar tot vorig jaar een grootkeuken was, in het opleidingscentrum van Syntra PXL, is er nu met de steun van het Kinderarmoedefonds in het kader van de oproep voor de ondersteuning van alleenstaande ouders, een nagelnieuwe kinderopvang voor zestien peuters, in een lichte en aangename ruimte met een handige keuken en twee slaapzalen.
“Ik was zo opgelucht toen het OCMW mij doorverwees naar hier”, vertelt Lukes vader Alex. Sinds de moeder van Luke halsoverkop terug naar Portugal vertrok, staat Alex er alleen voor. Voor hij ’t Vliegertje vond, betaalde hij zich blauw aan privé-opvang, tot zeshonderd euro per maand. Met maandelijks nog eens achthonderd euro schulden daarbovenop dreigde hij kopje onder te gaan.
Tot hij deze kinderopvang vond. “Lotte, de begeleidster, is mijn toeverlaat”, zegt Alex. “Ze geeft me advies en tips als ik het even niet meer weet.” Het OCMW helpt hem ondertussen met een collectieve schuldenregeling en met het vinden van een pleeggezin, zodat hij af en toe tijd heeft voor zichzelf. “Zodat ik opnieuw kan beseffen dat ik niet alleen een vader ben.”
Signalen van alleenstaande ouders
Op 21 maart, de eerste dag van de lente en de Dag van de Alleenstaande Ouder, ging ’t Vliegertje open. Een nieuwe kinderopvang in een regio – Noord-Limburg – waar er, zoals op veel plaatsen in Vlaanderen, een tekort aan betaalbare oplossingen is. Maar met ’t Vliegertje wil Opvangnet meer doen dan opvang bieden. De partners willen de participatie van kwetsbare alleenstaande ouders op alle vlakken bevorderen en zo hun jonge kinderen alle kansen op ontwikkeling geven.
“Vanuit de loketten kinderopvang, de Huizen van het Kind en de OCMW’s van de acht lokale besturen van de regio Noord-Limburg kregen we signalen dat er een nijpend tekort is aan flexibele en directe opvang voor kwetsbare alleenstaande ouders”, zegt Valérie Moonen, stafmedewerker Sociaal Beleid van de Welzijnsregio Noord-Limburg.
Met de steun van het Kinderarmoedefonds konden de partners deze opvang inbedden in een bredere oplossing voor kwetsbare alleenstaande ouders. ’t Vliegertje kwam in het gebouw van SYNTRA PXL, een centrum voor praktijkopleidingen. “Onze hypothese is namelijk dat voor alleenstaande ouders in een kwetsbare positie de drempel naar een opleiding, en bijgevolg naar de arbeidsmarkt, verlaagd wordt als ze in hetzelfde gebouw ook terechtkunnen voor de opvang van hun kind”, zegt Cindy Luijten van het projectbureau van Syntra PXL.
Occasionele opvang
’t Vliegertje, een opvang die voorrang geeft aan kwetsbare alleenstaande ouders, wordt uitgebaat door twee zelfstandige samenwerkende onthaalouders, onder supervisie van de Kinderopvang Gezinsbond. De Gezinsbond is ook verantwoordelijk voor de kinderoppasdienst aan huis, flexibele babysits die ouders kunnen inschakelen als ze occasionele opvang nodig hebben. Wanneer ze gaan solliciteren bijvoorbeeld of wanneer ze een vroege shift draaien en nog niet terechtkunnen in de opvang. Maar ook als ze gewoon een adempauze willen. “Zij hebben ook recht op quality time”, zegt Moonen. “Zonder netwerk is het niet evident om een oplossing te vinden voor je kindje.”
Voor kwetsbare alleenstaande ouders is het lidgeld van de Gezinsbond gratis en ze kunnen de oppassers inschakelen tegen een voordelig tarief. De babysitters zelf krijgen een opleiding om hen te leren omgaan met de gevoeligheden van deze doelgroep. Als kwetsbare ouders geen opvang vinden via ’t Vliegertje, schakelt Opvangnet bovendien zijn contacten bij de loketten kinderopvang en het overleg kinderopvang in om een oplossing op maat uit te werken.
Drempels opsporen
Nu de eerste fase van het project – de opvang uit de grond stampen – rond is, kunnen de partners aan de tweede fase beginnen. “We merken dat het niet evident is voor alleenstaande ouders om de stap te zetten naar opleiding, ook al is er kinderopvang”, zegt Luijten. Studenten Sociaal Werk van Hogeschool PXL zullen daarom aan de hand van onderzoek en interviews met alleenstaande ouders in armoede de andere drempels in kaart brengen die hen ervan weerhouden om aan een opleiding te beginnen. “Daarna zetten we in op acties om die drempels zoveel mogelijk wegwerken.”
Zonder vooruit te willen lopen op de resultaten, meent Valérie Moonen dat financiële remmen een rol kunnen spelen, naast mobiliteit in een uitgestrekte regio als Noord-Limburg. “Er zijn hier weinig treinen, op de bussen kan je niet altijd rekenen. Het zou wel eens kunnen dat ouders gewoon niet binnen een redelijke tijd tot hier geraken. We zouden dan bijvoorbeeld met de steun van het Kinderarmoedefonds een e-bakfiets kunnen aankopen en ter beschikking stellen.”
Een andere hypothese is dat verandering, in onzekere tijden als deze, met uit de pan swingende energieprijzen en levensduurte, mensen ervan weerhouden de sprong te wagen. Ze beginnen liever niet aan een opleiding en een baan zonder garantie op succes. “Het is een beangstigende tijd. Mensen zijn bang voor de winter die voor de deur staat”, zegt Moonen. “Dat horen we van alle kanten. Ze doen nu liever geen ‘gekke dingen’.” De projectpartners overwegen een tegemoetkoming in de kosten om ouders toch over de streep te trekken.
Zo vroeg mogelijk aanspreken
Ook de toeleiding kan nog beter, zegt Cindy Luijten. De meeste ouders van ’t Vliegertje komen nu via de OCMW’s of de Huizen van het Kind. Maar er zijn nog andere diensten die de (aanstaande) alleenstaande ouder vroeger zien. Zij kunnen ouders die aan het werk willen of een beroepsopleiding willen volgen, doorverwijzen. Het gaat om partners zoals het Perinataal Regionaal Ambulant Gezinstraject van het ziekenhuis of het Centrum voor Kinderzorg en Gezinsondersteuning.
“We willen ook graag een vertrouwenspersoon aanwijzen die de alleenstaande ouders op sleeptouw kan nemen”, zegt Moonen. “Het kan sommige ouders ontbreken aan voldoende zelfvertrouwen om aan een opleiding te beginnen. Die vertrouwenspersoon kan ook de individuele noden detecteren.” De onthaalouder is een vertrouwd gezicht aan wie ouders zich optrekken, zoals blijkt bij Alex. “Maar de onthaalouders hebben de handen al vol.” Er wordt gekeken in de richting van Kind en Gezin.
Tot slot wordt het netwerk van de projectpartners – de OCMW’s, de Huizen van het Kind, Syntra PXL en de Gezinsbond – versterkt, “zodat we elkaar nog sneller vinden en nog sneller kunnen schakelen”. Er komen ook ontmoetingsmomenten en activiteiten voor de ouders van ’t Vliegertje, zodat zij elkaar kunnen ondersteunen.